Генетикалық тұқым қуалаушылық ананың 50% гендерін әкенің 50%-ын араластырудан гөрі күрделі.
Адам тек бір ата-анасының арқасында сыртқы келбетінің, денсаулығының немесе физикалық мүмкіндіктерінің кейбір ерекшеліктерін ала алады. Материалда біз анадан не беріле алатынын айтамыз.
Күйзеліс
2006 жылы жүргізілген зерттеу көрсеткендей, қыздар депрессияны аналарынан жиі алады. Бірақ әкелер екі жыныстағы балаларға осы ауруға генетикалық бейімділікті аз дәрежеде береді.
Бірақ күйзеліс гендерге байланысты жалғыз психикалық бұзылыс емес. 2010 жылы АҚШ ғалымдары СДВГ тұқым қуалаушылыққа да байланысты болуы мүмкін екенін анықтады. Бұл көбінесе аналарының денесінде серотонин деңгейі төмен балаларда көрінеді, бұл адамның көңіл-күйін реттеуге және тұрақтандыруға қажетті гормон. Бір қызығы, әкелердегі бұл гормонның жетіспеушілігі ұрпақтың психикалық денсаулығына аз әсер етеді.
Қартаю процесінің ерекшеліктері
Адамдардың жасына қарай қалай өзгеретініне көптеген факторлар әсер етеді: олардың өмір салтының ерекшеліктерінен бастап қоршаған орта жағдайларына дейін. Генетика да белгілі бір қартаю процестеріне бейімділікте рөл атқарады.
2013 жылы Швецияда жүргізілген зерттеу митохондрияның жасқа байланысты өзгеру сипатында ерекше маңызға ие екенін көрсетті. Бұл жасушаның тыныс алуына және энергия өндіру процестеріне жауап беретін бөліктері. Митохондриялық ДНҚ-ны балалар тек анасынан алады. Нильс-Йохан Ларссон, PhD докторы және зерттеудің жетекші авторларының бірі түсіндіреді:
«Егер біз анамыздан мутациялары бар митохондриялық ДНҚ-ны алсақ, біз тезірек қартаямыз. Мысалы, ультракүлгін сәулелерден бос радикалдардың әсері ДНҚ-ның осы бөлігін зақымдауы мүмкін және бұл зақым қартаю процестеріне әсер ету арқылы тұқым қуалайды»
Тілді бұрау мүмкіндігі
Тілді түтікпен бұраудың қызықты қабілеті генетикалық тұрғыдан организмде осы қабілетке жауап беретін гендердің басым болуына байланысты. Барри Старр, АҚШ генетигі:
«Балалардың көпшілігі бұл мүмкіндікті анасынан алады. Егер ол тілді түтікпен орауды білсе, онда олар істей алатын болады. Сонымен қатар, олардың әкесі мұндай трюкке қабілетті ме, жоқ па маңызды емес. Егер олардың әкесі мұны қалай жасау керектігін білсе, ал анасы білмесе, онда балалар мұндай қабілеттен айырылуы мүмкін»
Интеллект
Бірыңғай «интеллект гені» болмаса да, интеллектуалды қабілеттердің дамуына әсер ететін факторлардың бірі ананың ДНҚ-сы. Американдық доктор Эми Анзилоттидің айтуынша, оның балалары әкесінен гөрі интеллектуалды қабілеттерді береді және мұның бірнеше себептері бар.
Біріншіден, ең көп энергияны қажет ететін органдардың митохондриялық тығыздығы жоғары. Оларға ми да жатады. Тиісінше, ананың мұрасы болып табылатын митохондриялық ДНҚ көп.
Екіншіден, интеллект Х хромосомасы арқылы көбірек беріледі. Бұл ми қыртысының дамуына әсер етеді, бұл когнитивті қабілеттер мен әлеуметтік функцияларға жауап беретін аймақ. Ананың екі Х хромосомасы, ал әкесінің бір ғана интеллектуалды гені балаға анасынан берілуі мүмкін.
Доктор Анзилотти түсініктеме береді:
«Х хромосома арқылы интеллект мұрагерлігінің тенденциясы ұлдарда айқынырақ көрінеді. Бірақ қыздар да когнитивті қабілетке байланысты гендердің көпшілігін анасынан мұра ете алады, өйткені оның генетикалық кодындағы Х хромосомаларының саны басым. Сондай-ақ, интеллект тек генетикаға ғана емес, сонымен қатар қоршаған ортаның ерекшеліктеріне, баланың тәрбиесі мен өмір салтына байланысты екенін ұмытпаңыз».
Фото: Shutterstock
